Onze werkwijze
We werken gezinsgericht. De inzichten van Functional Family Parole (FFP) vormen daarbij onze basis. Het is een systeemgerichte methodiek gericht op het vergroten van de veiligheid van alle kinderen binnen gezin.
Functional Family Parole (FFP)
Intensief Systeem gericht Casemanagement (ISC) is grotendeels gebaseerd op de inzichten van Functional Family Parole (FFP). Dit is een systeemgerichte methodiek gericht op het vergroten van de veiligheid van alle kinderen binnen gezin(systemen) en die in de Verenigde Staten is ontwikkeld en daar zeer effectief bleek te zijn voor de meest complexe multiprobleemgezinnen. Gezinnen waarbij sprake is van een combinatie van criminaliteit, schulden, verslaving, psychiatrie en jarenlange intergenerationele problematiek van verwaarlozing. Direct na de invoering van deze methodiek daalde de recidive onder jeugdigen met een jeugdreclasseringsmaatregel, in de staat Washington, met 40%. Jeugdbescherming heeft FFP doorontwikkeld tot ISC waardoor het toepasbaar werd op alle mogelijke gezinnen (met en zonder kinderbeschermingsmaatregel).
Eén gezin, één plan, één multidisciplinair team
De doorontwikkeling van de FFP methodiek, die tot 2010 alleen binnen de jeugdreclassering door Jeugdbescherming werd toegepast is vervolgens aangevuld met de “principes van waardewerk”. Deze zijn in 2011 opgesteld door gebruik te maken van de Vanguard methodiek (Seddon, 2008) en ze versterken de bedoeling van Jeugdbescherming Regio Amsterdam : Ieder kind blijvend veilig. De principes luiden: één gezin, één plan, één multidisciplinair team; onderzoek – oprecht nieuwsgierig – de patronen van het gezin en werk vanuit de veiligheid van de kinderen aan hun plan; haal alle overbodige stappen uit het proces; wacht niet onnodig op de volgende stap; leg alleen vast wat echt nodig is; als er een barrière ontstaat in de uitvoering escaleer deze dan onmiddellijk; werk altijd vanuit de vraag van het gezin en de verwijzer.
Principes van ISC/FFP:
“FFP, a way of life.” Het is een manier van denken. Om ISC/FFP goed uit te voeren moet men zich de principes van ISC/FFP helemaal eigen maken, door deze voortdurend toe te passen in het eigen doen en laten, binnen het werk en zelfs daarbuiten.
De kernprincipes van de FFP maken dat de gezinsmanager:
- steeds met alle gezinsleden tegelijk spreekt: “met het hele systeem in de kamer”;
- focust op de krachten van het gezin, én daarbij de risico’s niet uit het oog verliest;
- er constant naar streeft om een verbinding of ‘match’ te creëren en zo verbonden blijft met het gezin;
- fasegericht werkt waarbij drie fases worden onderscheiden:
verbinden en motiveren – ondersteunen en volgen – generaliseren en borgen; - vanuit een relationele focus met het gezin werkt, op basis van de krachten van alle gezinsleden in plaats van probleemgericht te werken op basis van angst;
- gedegen onderzoek doet en vervolgens analyseert wat specifiek nodig is voor dit gezin en per individu én daarbij passende hulp of begeleiding inzet: systeem gericht voor kinderen en opvoeders;
- meervoudig partijdig is: dat wil zeggen dat alle leden van het gezin mee doen en even belangrijk zijn;
- met grote vasthoudendheid werkt om het gezin te begrijpen en hun patronen helder te krijgen.
Technieken uit FFP die iedere gezinsmanager gebruikt (de belangrijkste in het kort)
Verbinden: laten zien dat je alle gezinsleden wilt begrijpen, vanuit hun standpunt en bereid bent daar hard voor te werken. Dat je hun normen en waarden respecteert en dat je betrouwbaar en beschikbaar bent. Het gezin accepteert je, je mag bij ze terugkomen.
Motiveren: door de zorgen om de veiligheid van de kinderen bespreekbaar te maken ontstaat een werkbare situatie, waarbij de gezinsleden hoop krijgen (en houden) op verandering en succes. Waardoor het hele gezin mee kan en wil gaan in de verandering.
Matchen (aansluiten): je past je gedrag aan om aan te sluiten bij de individuele gezinsleden. Waarbij je rekening houdt met wie ze zijn en hun onderlinge hiërarchie.
Veranderen van de focus: om een goed gesprek met het hele systeem in de kamer te kunnen (blijven) voeren zijn de volgende basistechnieken van groot belang: afleiden en onderbreken – aanwijzen – interacties uitvragen – relationele bekrachtiging (ze worden hieronder uitgelegd).
Afleiden en onderbreken: is er op gericht om iets in de kamer te doen om escalatie te voorkomen (negatieve interactie te beïnvloeden en te doorbreken).Hoe doe je het: soms door te negeren; door demonstratief iets te doen, even op tafel slaan of een time out teken laat zien; door een opmerking te maken die meer relationeel is of door de aandacht naar jezelf toe te trekken.
Aanwijzen: beschrijven wat je in de kamer ziet gebeuren. Door dit te benoemen en te gebruiken ben je in staat om wat er in de kamer gebeurt op een expliciete manier weer te geven. Het gaat om de gevoelens, gedachten en gedrag. Je neemt zo de eerste stappen richting de reframe.
Interacties uitvragen: onderzoek de negatieve interacties die eerder buiten de kamer hebben plaatsgevonden en die gezinsleden meenemen in de kamer. Het gaat om wat er is gebeurd en wie wat doet binnen het gezin: “uw man komt laat thuis.. u bent bezorgd… aan wie laat u uw bezorgdheid zien… ziet uw zoon uw bezorgdheid of komt dit bij hem anders over?“
Relationele bekrachtiging: hiermee verandert de focus en wordt het gesprek relationeel. In de meeste beschuldigingen die gezinsleden naar elkaar uiten zitten ook sterke kanten, maar ze zijn soms moeilijk om te zien. Ga daarnaar op zoek en kijk naar het relationele aspect ervan.
Reframe (hernoemen): dit is een continu doorlopend proces, in de vorm van een dialoog.
Door dit te doen maakt de gezinsmanager het gesprek relationeel waardoor de gemeenschappelijk factor wordt onder de aandacht gebracht. Dit geeft stap voor stap een andere betekenis/ definitie aan emoties en gedrag.
Proces van reframen: dit begint met: 1. Erkenning geven voor de emoties of het gedrag dat je ziet. 2. Door iets toe te voegen aan deze erkenning waarbij je probeert het gezin en wat er allemaal gebeurt op een andere manier te begrijpen krijg je zicht op de onderliggende nobele intentie (goede bedoelingen). 3. Daarbij luister je steeds naar de impact van wat je zegt en 4. Tot er een (kleine) verandering optreedt en vervolgens herhaal je het proces.
Al deze technieken worden steeds in samenhang toegepast en helpen de gezinsmanager om inzicht te krijgen in de onderliggende patronen van het gezin en versterken tegelijkertijd de bereidheid van de gezinsleden om mee te werken aan de noodzakelijke veranderingen.
Overige methoden die door de gezinsmanager worden ingezet
In ISC zijn verschillende methoden integraal bij elkaar gebracht. De belangrijkste daarvan zijn: het veiligheidsdenken en de systematische analyse van onderliggende (gedrags)patronen en oorzaken met behulp van de piramide van Greenspan. Dit wordt sinds twee jaar aangevuld met de inzet van een Sociaal Psychiatrische Verpleegkundige (SPV) die zich richt op de herkenning van psychische problematiek bij de opvoeders en de noodzakelijke diagnostiek en behandeling daarvan.
Om inzicht te krijgen in de mate van onveiligheid en de onderliggende oorzaken wordt een aantal wetenschappelijk onderbouwde instrumenten ingezet (in volgorde van toepassing):
- de HAVIK ( Handelingsgerichte Actuele Veiligheid Inschatting van het Kind) hiermee wordt direct een eerste veiligheidsplan opgesteld en een gedragen koers voor de veiligheid in de eerste periode van zes weken;
- de ARIJ-RT (Actuarieel Risicotaxatie Instrument Jeugdbescherming, deel Risicotaxatie) hiermee worden (veranderbare en onveranderbare) risicofactoren in kaart gebracht, de kans op toekomstige onveiligheid bepaald en de mate waarin deze kan worden beïnvloed;
- LIJ (Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafrecht) bij jongeren met jeugdreclassering;
- de YOQ (Youth Outcome Measurement), Hiermee wordt bij start en afsluiting van de begeleiding het welbevinden van de jeugdige gemeten (o.a. lichamelijke en psychische klachten maar ook piekeren en zelfmoordgedachten de gezinsmanager laat de lijst door de jeugdige en de opvoeders invoelen en bespreekt de uitkomsten;
- de Richtlijnen Routeklapper (gebaseerd op de piramide van Greenspan) waarmee de behoeften en de zorgen van het kind systematisch worden geëvalueerd hierin zijn de alle richtlijnen Jeugdhulp en Jeugdbescherming verwerkt. Op deze manier worden de richtlijnen consequent als uitgangspunt gebruikt bij het maken van de analyse de (onderliggende) problematiek van de jeugdige en het gezin. Om vervolgens te kunnen bepalen welke (gedrags)veranderingen noodzakelijk zijn in het gezinssysteem en bij de individuele gezinsleden om blijvende veiligheid van de kinderen te bereiken. Op basis van deze analyse wordt het te bereiken eindresultaat geformuleerd en bepaald welke hulp en ondersteuning noodzakelijk zijn. Dit is meestal een combinatie van zowel jeugd- als volwassenenzorg en dan bij voorkeur systeemgericht. Dit resultaat wordt binnen drie maanden vastgesteld.
Het veiligheidsdenken is gebaseerd op het model van Vögtlander en van Arum. De hiervóór beschreven instrumenten hebben een plek gekregen in dit model. Binnen het begrip veiligheid wordt door Jeugdbescherming onderscheid gemaakt tussen actuele en blijvende veiligheid. Met actuele veiligheid wordt de veiligheid in het hier en nu bedoeld. Met blijvende veiligheid wordt de veiligheid op langere termijn bedoeld. Dat laatste wordt bereikt door het gedrag van de opvoeders en kinderen zo te beïnvloeden dat ontwikkelingsbedreigingen structureel zijn weggenomen en als de omstandigheden wijzigen het gezin(systeem) in staat is om dit te signaleren en weet hoe te handelen als er sprake is van terugval.
