Expert radicalisering Tobias Baruch: "Je verdiepen in complotten helpt echt"
Tobias Baruch, gezinsmanager en expert radicalisering bij Jeugdbescherming Regio Amsterdam, in gesprek met Zorg + Welzijn over radicalisering: “Je verdiepen in complotten helpt echt”
Communiceren met soevereinen: je verdiepen in complotten helpt echt
Soevereinen die hun contract met Nederland opzeggen of mensen die geloven dat de wereld door reptielen wordt bestuurd. Tobias Baruch, expert radicalisering bij de Jeugdbescherming, Regio Amsterdam, kijkt nergens meer van op. ‘Met oprechte belangstelling luisteren, is wat anders dan instemmen met een complottheorie.’
Debunken werkt niet
Tobias Baruch, expert radicalisering bij Jeugdbescherming Amsterdam: ‘Een complottheorie debunken ofwel ontkrachten gaat niet werken. Dan behoor je tot al die schapen die er helemaal niets van begrijpen.’ Aanhangers van complottheorieën leggen hem graag uit hoe de wereld écht in elkaar zit, merkt Tobias Baruch. ‘Ze willen me vaak heel graag overtuigen. Ik laat me het graag allemaal uitleggen en soms ook uittekenen. Een complottheorie debunken ofwel ontkrachten gaat niet werken. Dan behoor je tot al die schapen die er helemaal niets van begrijpen.’
Boete
Baruch heeft zich de afgelopen jaren als gezinsmanager gespecialiseerd in de radicalisering. Hij zat zowel bij gezinnen met extreemrechtse overtuigingen als bij moslim-extremisten, aanhangers van IS op de bank. De laatste jaren zijn daar de ‘zelfverklaarde soevereinen’ bijgekomen, dit zijn mensen die zich tegen Nederlandse overheid en andere instituties keren, weigeren belasting betalen en soms hun kinderen thuisonderwijs geven. ‘Een aparte groep, ze sturen soms meteen een boetebrief wanneer je contact zoekt. Ik geloof dat ‘mijn boete’ inmiddels is opgelopen tot zes miljoen euro.’
Bedreigingen
Het is een groep die hem en zijn collega’s zorgen baart. En de Jeugdbescherming staat daar niet alleen in. Ook de AIVD en de Nationale Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) zien deze groep, groeien. Het overgrote deel heeft volgens de veiligheidsdiensten geen gewelddadige plannen maar het aantal bedreigingen tegen ambtenaren, agenten en lokale politici neemt toe. Eind september werd nog een echtpaar uit het Twentse Geesteren gearresteerd, volgens het OM aanhangers van het radicale gedachtengoed, en er werd ook beslag gelegd op munitie en een kruisboog.’
Meteen ingrijpen
Hulpverleners moeten zeker niet naïef zijn, waarschuwt Baruch, hij raadt professionals om waar mogelijk met z’n tweeën op huisbezoek te gaan. ‘En wanneer het niet bij boze woorden blijft en wanneer iemand het heeft over geweld of aanslagen, dan moet je meteen ingrijpen en de politie inschakelen, de veiligheidsdiensten betrekken. Dat is niet iets wat je alleen kunt oplossen.’
Plan B
Als het lukt om een afspraak te maken, luistert Baruch vooral. ‘Dat is de helft van het werk. Bij de soevereinen die geen belasting meer betalen, probeer ik hen mee te nemen in de mogelijke gevolgen. Ik voorzie dat dit misgaat, ik vrees dat je op straat komt te staan en heel veel schulden gaat maken. Heb je dan een plan B? Zullen we daar samen eens aan werken?’
Luisteren is wat anders dan instemmen
Met oprechte interesse luisteren, is wat anders dan instemmen, benadrukt hij. ‘Vraag vooral door, stel goede vragen. Vaak gaan complotdenkers zichzelf uiteindelijk tegenspreken. En als je dan zegt: ‘Oké, we worden het hier niet over eens, maar ik respecteer je ideeën,’ dan voel je dat de spanning al wat minder wordt.”
Dit soort gesprekken vergen veel tijd en een goede voorbereiding, weet Baruch. ‘Ik ben zelf een wandelende complottheorie, ik kijk nergens meer van op. Ik ben Joods en dan werk ik ook nog bij de Jeugdbescherming, je wilt niet weten wat voor verhalen over onze organisatie rondgaan.’
Baruch adviseert hulpverleners zoals jongerenwerkers om zich te verdiepen in de meest voorkomende complotten. ‘Verdiep je in de basis, er worden hele goede trainingen gegeven rondom radicalisering en complottheorieën. Volg ze, ik ben bang dat we hier in de toekomst alleen maar meer mee te maken gaan krijgen.’
‘Er zijn heel veel aardige mensen met enge ideeën.’
Er komen altijd wel nieuwe theorieën en vijanden bij. Dit maakt radicalisering en daar bijhorende complotten ook tot een wicked problem, zegt Baruch. ‘Je moet het altijd zien de context van de huidige politiek, dat maakt het ook zo ingewikkeld.
Hij ziet hulpverleners op verschillende manieren worstelen. ‘Er is veel angst, professionals die niets meer durven te zeggen, maar er zijn ook hulpverleners die te veel meegaan met de ideeën. Dit soort extreme denkbeelden doen bovendien iets met je als hulpverlener, ze kunnen echt onder de huid gaan zitten. Er zijn bovendien heel veel aardige mensen met enge ideeën.’
- Tobias Baruch was nauw betrokken bij de totstandkoming van de nieuwe richtlijn Radicalisering, die in september werd gepresenteerd. Jeugdprofessionals ervaren knelpunten bij de preventie en aanpak van radicalisering bij jongeren. De focus van de richtlijn ligt op een preventieve aanpak van ‘zorgwekkende radicalisering die kan leiden tot extremistisch geweld’. Ook complottheorieën komen in de richtlijn aan bod.
- Professionals kunnen ook de (gratis) training Omgaan met extreme idealen (ontwikkeld door Sieckelinck & Wegman) volgen, waarin ze leren om in gesprek te gaan en in contact te blijven met jongeren met extreme opvattingen
Dit artikel is overgenomen uit Zorg+Welzijn